Người đã kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đặc biệt những thành tựu văn hóa rực rỡ của cha ông. Người đã có những cống hiến vĩ đại cho việc đưa văn hóa Việt Nam phát triển lên tầm cao mới.
Người sinh ra và lớn lên ở một vùng hội tụ các truyền thống lịch sử, văn hóa và các phong trào yêu nước. Còn nhớ trên cánh võng tuổi thơ Hoàng Trù, làng Sen, mênh mang cánh diều từ rú Chung có lời ru, câu hát dân ca xứ Nghệ, có nắng gió của miền Trung. Những liếp cửa tre nhẵn bóng thời gian, mở ra lộng gió, thức dậy bao ký ức một thời từ vành nôi đã sinh ra một vĩ nhân cho dân tộc.
Người đã sớm tiếp thu nhiều thành tựu văn hóa dân gian, những cổ thi kiệt xuất và cả ngôn ngữ, lời ăn tiếng nói hàng ngày của nhân dân. Người luôn coi trọng việc làm giàu ngôn ngữ và gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt.
Dân tộc Việt Nam đã sinh ra nhiều nhà văn hóa lớn.Nguyễn Trãi là nhà văn hóa kiệt xuất đã có cống hiến to lớn đưa văn hóa Đại Việt phát triển ở tầm cao. Với Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa tượng trưng cho sự tổng hòa của nền văn hóa truyền thống tốt đẹp và vinh quang của Việt Nam, mà Người còn vượt lên chuyển hóa sự tổng hòa ấy bằng một trí tuệ mẫn tiệp, óc nhạy cảm và sự sáng tạo độc đáo.
Hồ Chí Minh đã tạo nên cốt cách, bản lĩnh riêng mình và đem đến cho phong trào cách mạng và nhân dân Việt Nam một tầm vóc trí tuệ mới, hòa vào dòng thác cách mạng vô sản.
Hiếm có một vị lãnh tụ nào đi nhiều, biết nhiều và tiếp thu nhiều nền văn hóa lớn như Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngay từ nhỏ, Người đã tiếp xúc đầu tiên với văn hóa Trung Quốc thông qua các nhà khoa bảng, sau này có dịp trở lại, Người lại hấp thụ tinh hoa của nền văn hóa đó. Rồi những tháng ngày ở Huế, say sưa học chữ Pháp… đến theo tàu “ lênh đênh sóng bể” để hỏi “ bóng cờ châu Mỹ, châu Phi”.
Với Người sau khi tiếp xúc với các nền văn hóa Trung Quốc, Ấn Độ, Pháp đến khám phá ra nền văn hóa Nga đã đạt một tầm cao mới. Tinh hoa văn hóa phương Đông, phương Tây và sự hòa quyện nhiều nền văn hóa thông qua trí tuệ Hồ Chí Minh đã sản sinh ra “nền văn hóa” mà như Ôxip Manđenxtam nói vào năm 1923 đó “không phải là nền văn hóa châu Âu mà có lẽ là nền văn hóa của tương lai”. Và hấp thụ nền văn hóa Nga, văn minh Xô Viết, khám phá thiên tài Lê nin với trí tuệ tuyệt vời, đạo đức cao đẹp của người thầy đã làm nên sự nghiệp vĩ đạiảnh hưởng lớn đến các dân tộc trên thế giới.
Đó là một con người khôn ngoan, có tầm vóc trí tuệ văn hóa biết tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là người khôn ngoan trong ứng xửngay cả với kẻ thù. Nhà báo Pétghiđapnhơ trên tờ báo “Diễn đàn” ở Mỹ đã viết “Cụ Hồ Chí Minh là một người yêu mến văn hóa Pháp trong khi chống thực dân Pháp, một con người biết coi trọng những truyền thống cách mạng Mỹ khi Mỹ phá hoại đất nước của cụ”.
Hồ Chí Minh là người sống đầy đủ nhất với bản sắc văn hóa dân tộc. Ở Người tinh hoa văn hóa dân tộc, kết hợp với chủ nghĩa Mác – Lê nin đỉnh cao của tư tưởng, văn hóa loài người trong thời đại mới.
Ảnh tư liệu
Hồ Chí Minh luôn coi văn hóa là một mặt trận, cán bộ văn hóa là chiến sỹ như mọi chiến sỹ trên các lĩnh vực khác. Chính Người cũng đã hình thành nên những phong tục văn hóa.Đó là làm thơ và đọc thơ chúc tết đón giao thừa.Đó là phát động tết trồng cây đầu năm và nhiều phong trào thi đua khác đã trở thành tục lễ văn hóa tốt đẹp trong nhân dân. Hôm nay, việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức phong cách Hồ Chí Minh cũng là cách để chúng ta tiếp thu, làm tỏa sáng những giá trị về tư tưởng, tầm vóc trí tuệ văn hóa của Người.
Hồ Chí Minh “là kết tinh truyền thống văn hóa hàng ngàn năm của nhân dân Việt Nam, và những tư tưởng của Người là những hiện thân của những khát vọng của các dân tộc trong việc khẳng định bản sắc dân tộc của mình và tiêu biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau”, đó là lời trong Nghị quyết của UNESCO vào năm 1989 về Người đã trở thành thông điệp cho mai sau về một con người mang tầm vóc trí tuệ, kết tinh văn hóa của dân tộc Việt Nam anh hùng./.
*Theo Hồ Chí Minh văn hóa và đổi mới của GS Đinh Xuân Lâm và TS Bùi Đình Phong. NXB Lao động . HN 2001
Nhà báo Phan Trung Thành
