Hà Tĩnh vùng đất có nhiều làng cổ nổi tiếng, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể rất độc đáo. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, những giá trị văn hóa quý báu đó đang được các thế hệ gìn giữ, lưu truyền.

Đến với những làng cổ dịp đầu xuân mới chúng ta cảm nhận hương sắc mùa xuân đang hòa quyện trong niềm tin, khát vọng mới của Nhân dân. 

Làng cổ Trảo Nha, nay là thị trấn Nghèn huyện Can Lộc. Thời Lê Sơ vùng đất này đã là nơi định cư của nhiều họ tộc, mà nổi tiếng nhất là họ Ngô- Trảo Nha, một cự tộc võ thần, uy danh lừng lẫy. Về sau, người họ Ngô chuyển dần sang lĩnh vực văn học, với nhiều danh nhân văn hóa khoa bảng như: Tiến sĩ Ngô Đức Bình, chí sĩ Ngô Đức Kế, nhà thơ trữ tình Ngô Xuân Diệu. Truyền thống văn hóa, khoa bảng, truyền thống hiếu học của các bậc tiền nhân trở thành niềm tự hào cho nhiều thế hệ.

Nhà thờ dòng họ Ngô ở Trảo Nha

Làng cổ Trường Lưu, nay là xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, được hình thành từ khoảng thế kỷ thứ 15. Nơi đây, không chỉ là trung tâm của hát ví phường vải, mà còn nổi tiếng về học hành khoa cử. Tiêu biểu có dòng họ Nguyễn Huy đã sản sinh ra nhiều danh nhân nổi tiếng như: Công bộ Thượng thư Nguyễn Huy Tựu, Thám hoa Nguyễn Huy Oánh, Tiến sĩ Nguyễn Huy Quýnh cùng nhiều Hương cống, Sinh đồ làm rạng danh dòng tộc. Đặc biệt, từ tư liệu quý báu của dòng  họ Nguyễn Huy lưu giữ bao đời, giờ đây “Hoàng hoa sứ trình đồ” và “Mộc bản Trường học Phúc Giang” vinh dự trở thành di văn hóa thế giới.

Làng cổ Hà Tĩnh với những nét xưa mộc mạc, giản dị, nhân nghĩa, thủy chung của làng quê Việt. Từ cây đa, bến nước, sân đình đã sinh ra nhiều văn thần, võ tướng, nhiều danh nhân văn hóa khoa bảng làm rạng rỡ nền văn hóa, văn hiến Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới hôm nay, truyền thống yêu nước, truyền thống văn hóa quý báu được các thế hệ gìn giữ, phát huy tạo nền tảng tinh thần to lớn trong phát triển kinh tế- xã hội, xây dựng nông thôn mới.

Những giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa vật thể, phi vật thể tiếp tục được khẳng định, nâng tầm. Để rồi mùa xuân đến, những giá trị của di sản thêm tươi mới sắc xuân, tràn đầy ước vọng, thôi thúc mọi người cất bước du xuân về miền di sản.

Theo Văn Chương- Ngọc Luân/HTTV