Các nhà khoa học tại Đại học Tufts (Mỹ) đã phát triển thành công một loại vaccine mới có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, ức chế nhiều loại ung thư và thiết lập trí nhớ miễn dịch giúp giảm nguy cơ tái phát.

Khác với các vaccine ung thư truyền thống vốn nhắm vào một kháng nguyên cụ thể của khối u, loại vaccine mới này sử dụng hỗn hợp protein lấy từ bất kỳ khối u rắn nào. Nhờ đó, vaccine có thể áp dụng cho nhiều loại ung thư khác nhau mà không cần xác định chính xác kháng nguyên đặc hiệu.

Trong các thử nghiệm trên động vật, vaccine cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc chống lại u ác tính, ung thư vú ba âm tính, ung thư phổi Lewis và ung thư buồng trứng giai đoạn cuối không thể phẫu thuật.

Vaccine được phát triển bởi giáo sư Qiaobing Xu, chuyên ngành kỹ thuật y sinh tại Đại học Tufts, dựa trên các nghiên cứu trước đây về biểu hiện kháng nguyên đặc hiệu của tế bào ung thư. Vaccine hoạt động bằng cách sử dụng các hạt nano lipid mang mRNA vào hệ bạch huyết, nơi tập trung nhiều tế bào trình diện kháng nguyên của hệ miễn dịch.

Điểm đột phá nằm ở việc bổ sung phân tử AHPC – một thành phần giúp đánh dấu protein từ khối u bằng thẻ ubiquitin, giúp các tế bào miễn dịch dễ dàng nhận diện và xử lý chúng. Các protein đã được đánh dấu sau đó được đóng gói trong các hạt lipid siêu nhỏ, được thiết kế để di chuyển đến các hạch bạch huyết nhằm kích thích phản ứng miễn dịch hiệu quả.

Kết quả thử nghiệm cho thấy vaccine đã kích hoạt mạnh mẽ các tế bào T gây độc – loại tế bào miễn dịch có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư. Những tế bào này đã tấn công trực tiếp vào khối u, giúp kìm hãm sự phát triển và ngăn chặn di căn.

Khác với các loại vaccine truyền thống phòng ngừa bệnh do vi khuẩn hoặc virus, vaccine ung thư đóng vai trò điều trị bằng cách hỗ trợ hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư đang tồn tại trong cơ thể. Trên thế giới hiện đã có một số loại vaccine phòng ngừa ung thư, như vaccine HPV chống lại ung thư cổ tử cung, tuy nhiên chúng thường chỉ có tác dụng dự phòng, không điều trị.

Giáo sư Xu cho biết, trong điều trị ung thư, vaccine nên được kết hợp với các liệu pháp truyền thống như phẫu thuật, hóa trị hoặc miễn dịch trị liệu để đạt hiệu quả tối ưu và giảm nguy cơ tái phát lâu dài.

Với cơ chế hoạt động linh hoạt và hiệu quả, loại vaccine mới này mở ra triển vọng lớn trong việc điều trị ung thư, đặc biệt là với các khối u rắn phức tạp hoặc ung thư không rõ nguồn gốc. Các nhà khoa học kỳ vọng rằng kết quả từ nghiên cứu sẽ sớm được chuyển sang thử nghiệm lâm sàng trên người để tiến tới ứng dụng rộng rãi trong tương lai.