Di chỉ khảo cổ học Phôi Phối - Bãi Cọi ở xã Xuân Viên, huyện Nghi Xuân được công nhận di tích quốc gia năm 2013. Đây được xác định là nơi giao thoa, hội tụ của văn hóa Sa Huỳnh và văn hóa Đông Sơn, ẩn chứa nhiều bí ẩn đòi hỏi tiếp tục tìm hiểu, khám phá. Thế nhưng, sau hơn 10 năm xếp hạng, di tích cấp quốc gia này dường như đang bị lãng quên.

Không biển chỉ dẫn, không hàng rào bảo vệ, rác thải ngổn ngang...ít ai nghĩ khu vực này là  khuôn viên di tích khảo cổ học quốc gia Phôi Phối – Bãi Cọi. Trong khuôn viên của di tích này tồn tại nhiều dấu vết ngổn ngang của việc đào xới cát, nơi chăn thả trâu bò.

Rác thải tấn công Di chỉ khảo cổ học Phôi Phối - Bãi

Di chỉ khảo cổ học Phôi Phối - Bãi Cọi nằm trên khu đất rộng 6 ha bao gồm cồn cát Bãi Cọi và các điểm xung quanh như Bãi Lòi, Bãi Phôi Phối, được Viện Khảo cổ học Việt Nam phát hiện lần đầu năm 1974.

Trong đó, cồn cát Bãi Cọi được coi là khu trung tâm, nơi đầu tiên tìm thấy và khai quật được cổ vật. Năm 2013, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã xếp hạng nơi này là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Người dân lấy làm nơi chăn thả trâu bò

Do không phân định ranh giới khu vực di chỉ, không có phương án trông coi bảo vệ nên khu vực di tích đang tồn tại rất nhiều bất cập gây mất mỹ quan và phản cảm. Điều đáng nói khuôn viên di tích rộng không được hàng rào bảo vệ nên đã xảy ra tình trạng người dân lấn chiếm xây dựng lăng mộ. Chính quyền địa phương biết nhưng do chưa bố trí được kinh phí nên đành để lãng quên một di tích cấp quốc gia.

Bị chiếm dụng trái phép làm mò mả

Sau hơn 10 được công nhận di tích cấp quốc gia, di tích khảo cổ học Phôi Phối – Bãi Cọi  vẫn là bãi đất cát hoang vu, cỏ mọc um tùm thực sự là điều đáng trăn trở. Di tích đã không phát huy được giá trị và còn có nguy cơ bị xâm hại.

Rõ ràng với thực trạng như hiện nay, ngành chuyên môn và chính quyền địa phương cần có giải pháp cụ thể để sớm có sự đầu tư những hạng mục cần thiết xứng tầm di tích quốc gia./.

                             Nguyễn Tâm, Trần Khánh/HTTV